بسته بندی چیست؟

بسته بندی شخصیت محصول است و چهره کالا را مشخص می‌کند، زیرا خریدار از طریق بسته بندی، محصول را شناسایی می‌کند. درحقیقت بسته بندی پیام تولید کننده موادغذایی به خریدار است که بین آنها ارتباط برقرار کرده و اطلاع رسانی می‌کند.

بسته بندی در بهترین حالت، به عنوان یک سیستم هماهنگ توصیف می‌شود که هدف از آن آماده سازی کالا جهت حمل و نقل، توزیع انبارکردن، فروش و مصرف می‌باشد.

بسته بندی یک عملیات تجاری پیچیده، پویا، علمی، هنری و بحث آفرین است که در بنیادی‌ترین شکل خود، کارکردهای محافظت، نگهداری، حمل و نقل، اطلاع رسانی و فروش را شامل می‌شود. بسته بندی نوعی عملکرد خدماتی است که به خودی خود نمی تواند وجود داشته باشد؛ زیرا به یک کالا نیازمند است. اگر کالایی وجود نداشت، هیچ نیازی به بسته بندی نبود.

بسته بندی کارکردهای بسیار متنوعی دارد، از کارکردهایی که ماهیت فنی دارد گرفته تا آنهایی که به بازاریابی مربوط می‌شوند

مشخصات فنی بسته بندی نیازمند مهارت های علمی و مهندسی می‌باشند، درحالی که متخصصان بازاریابی نیازمند مهارت‌هایی در زمینه درک هنری و انگیزشی هستند. مدیران بسته‌بندی نیازمند یک درک بنیادی هستند که هر دو مقوله بازاریابی و فنی را، همراه با شم تجاری خوب، شامل می‌شود. این دامنه غیرمعمول مهارتی، صنعت بسته‌بندی را بریک گزینه شغلی منحصر به فرد تبدیل می‌کند.

بسته بندی یک پدیده جدید نیست، فعالیتی است که ارتباط تنگاتنگی با تکامل جامعه دارد و از این دیدگاه می‌توان آن را تا دوره اولیه زندگی بشر ردگیری کرد. ماهیت درجه و کمیت بسته‌بندی در هر مرحله از رشد یک جامعه بازتاب نیازها، الگوهای فرهنگی، منابع، مواد و فن‌آوری آن جامعه می‌باشد.

مطالعه نقش‌ها و اشکال متغیر بسته بندی در طول قرون، به معنای واقعی، مطالعه ای است از رشد و تمدن. به نظر می رسد که تغییر، از نقطه نظر فردی، اغلب به آن چیزی اطلاق می‌شود که قبلا رخ داده است، ولی جامعه دارای تغییرات روزانه است: برخورد با چالش‌های جدید، آگاهی ترکیب یافته جدید، پاسخ به نیازهای جدید و رد سیستم‌هایی که عدم مقبولیت آنها به اثبات رسیده است. این تغییرات، ناگزیر در نحوه بسته‌بندی، توزیع، و مصرف کالاهای ما بازتاب می یابند.

از آنجایی که علم بسته‌بندی، با هرآنچه که به عنوان یک جامعه انجام می دهیم، رابطه تنگاتنگی دارد؛ پس تعجبی نخواهد داشت که صنعت بسته بندی نیز همواره در حال تغییر باشد.

ممکن است یک بخش کامل، بدون هیچ اعتنایی رها شود و صنایع جدید با کشف مواد، فرآیندها و یا نیازهای جدید ایجاد گردد. برای نمونه یک بخش جدید در بسته‌بندی پس از یک حادثه فاجعه‌آمیز دستکاری در کالا زاده شد. جامعه ناگهان سیستم های بسته بندی را طلبید که دستکاری در کالا را نشان می‌دهد.

تا دهه ۱۹۵۰، روغن موتور به صورت فله به مراکز سرویس تحویل می شد که خود آنرا در ظرف‌های شیشه ای یک لیتری پیمانه می کردند. امتیازات روغن موتوری که قبلاً در ظرف‌های فلزی پیمانه شده بود، بازارمربوطه را یکسره به استفاده از ظرف‌های فلزی سوق داد.

تا اواخر دهه ۱۹۶۰، ظرف‌های کمپوزیت فویل/ الیافی جایگزین ظرف‌های فلزی شده بود و تا اواخر دهه ۱۹۷۰، بطری‌های پلاستیکی جای ظروف الیافی را گرفتند.

به طور مشابه، نحوه توزیع شیر از بطری‌های شیشه‌ای قدیم تا انواع امروزی جعبه‌های کاغذی ساده و اسپیتیک، بطری‌های پلاستیکی و کیسه‌های انعطاف‌پذیر، تغییر کرده است که هر روش امتیازات خاص خود را دارد.

این که روغن و شیر در آینده چگونه توزیع خواهند شد، چیزی است که می‌توان در مورد آن گمانه‌زنی کرد. می‌توان گفت که انتخاب آینده با نیاز به فرآیند بسته‌بندی قابل قبول از نظر زیست محیطی و با تولید کمترین ضایعات تعیین می‌شود. همچنین قیمت‌های نسبی مواد پتروشیمی و فلزی نیز در این امر مؤثرند و نهایتاً، این که چگونه روغن و شیر را خریداری کرده و مصرف می کنیم نیز تأثیر به سزایی دارد. هیچ گونه گزینه‌ای را نمی توان نادیده گرفت؛ تصور این که زمانی شیر درظرف‌های آلومینیومی با قابلیت پرکردن دوباره توزیع شود، به هیچ وجه دشوار نیست.

بسته بندی محصول از عوامل پرهزینه و مهم استراتژی بازاریابی است و بویژه در مواد غذایی اهمیت خاصی دارد. طراحان بسته‌بندی محصولات با استفاده از چشم‌های الکترونیک در فروشگاه‌های مواد غذایی مشاهده کرده اند که خریداران فقط ۳/۲ ثانیه هربسته محصول غذایی را مشاهده می‌کنند. امروزه هزینه‌های مربوط به بسته بندی در کشورهای پیشرفته بسیار بالاست و چنین تخمین زده‌اند که ۱۰ درصد هزینه مربوط به خرید محصولات هزینه بسته بندی است.

بسته بندی دربرگیرنده فعالیت هایی چون طرح‌ریزی و تولید ظرف یا جعبه هر محصولی می‌شود.

بسته بندی با دستگاه بسته بندی و دستگاه کارتنینگ را می‌توان وسیله تعیین شده برای تحویل مطمئن محصول به مصرف‌کننده نهایی در شرایطی سالم و حداقل هزینه کلی دانست.

بسته‌بندی آنچه را که فروخته می‌شود را حفاظت می‌کند و آنچه را که حفاظت می‌شود به فروش می رساند.

چنانچه در تعاریف فوق ملاحظه می‌شود و هدف بسته بندی با دستگاه بسته بندی نگهداری کالا (حفاظت) در زمان پس از تولید در مدت حمل و نقل و در زمان نگهداری قبل از مصرف تا زمان مصرف می‌باشد.

در هر مرحله از مراحل فوق باید شرایط محیط و شرایط اختصاصی کالا را در انتخاب بسته مدنظر قرارداد و علاوه بر آن باید شرایط روانی و تبلیغاتی را در هنگام عرضه کالا به مصرف کننده نیز مورد توجه قرار داد. در نهایت بحث توجیه اقتصادی و هزینه اقتصادی و هزینه بسته بندی نیز موضوع تعیین کننده ای می باشد و به طور خلاصه معیارهای بسته بندی را می توان در ۵ گروه بسته بندی نمود‍:

۱-   نمود  ۲-حفاظت  ۳-عملکرد  ۴-هزینه  ۵-احیاناپذیر